۱۷ نوامبر مصادف، روز جهانی نوزاد نارس"«دستاوردهاي بزرگ حاصل اقدام هاي كوچك است، تماس پوست با پوست مادر و نوزاد بلافاصله پس از زايمان براي همه نوزادان در همه جا»
دوره ی نوزادی به عنوان دورانی زیربنایی و مهم در رشد و تکامل هر فرد شناخته شده است.
هر ساله حدود ۱۵ میلیون نوزاد نارس در دنیا متولد میشوند که این رقم، معادل یک نوزاد از هر ده تولد است. در ایران آمار تقریبی تولد نوزادان نارس ۱۲ درصد ذکر میشود.آنچه در مورد این نوزادان قابل توجه است این است که؛ با بهرهگیری از تکنولوژی‌های پیشرفته، حتی نوزادان شدیدا نارس نیز قابلیت زنده ماندن دارند.
تعریف نوزاد نارس :
نوزاد در داخل رحم به مدت ۳۷ تا ۴۰ هفته رشد میکند و هر نوزادی که قبل از پایان ۳۷ هفته کامل بارداری (پیش از ۳۶ هفته و ۶ روز) ازآخرین قاعدگی مادر متولد شود، به عنوان نوزاد نارس خوانده میشود. هرچه نوزاد سن حاملگی (سن داخل رحمی )کمتری داشته باشد، احتمال بروز مشکلات پس از تولد برای او بیشتر است.
بیشتر نوزادانی که نارس متولد میشوند، به علت عدم تکامل سیستمهای مختلف بدن، توانایی آن را ندارند که بیرون از رحم بدون حمایت زندگی کنند. به همین دلیل این نوزادان پس از تولد به بخشهای مراقبت ویژه نوزادان یا بخش نوزادان منتقل شده و تا چندین روز یا حتی در برخی موارد تا چندین ماه در این بخشها میمانند تا به تدریج سیستمهای بدن کامل شده و بتوانند به خوبی تنفس کرده، تغذیه کنند و بدون حمایت رشد نمایند و آماده برای زندگی خارج رحمی شوند.
علل تولد نوزاد نارس:
تولد نوزاد نارس ممکن است به علت مشکلاتی در جنین، مادر یا هردوآنها باشد. اغلب دلایل زایمان زودرس مشخص نمیباشد ولی شایعترین علت تولد نوزاد نارس موارد زیر میباشد:
* مشکلات جفت
* عفونت در مادر
* بارداری دو قلو یا بیشتر
* مشکلات رحم یا گردن رحم
* مصرف الکل یا داروهای روانگردان غیر مجاز در حین بارداری
* شیوه زندگی مدرن، اشتغال، استرس، بیماری
نیازهای نوزاد نارس :
مغز و حواس پنجگانه نوزاد از طریق احساسات مادر تحریک میشود. بیان احساسات مادر برای نوزاد مطلوب و اطمینان بخش است و باعث رشد مغزی نوزاد میگردد. بنابراین حضور مادر درکنار نوزاد نارس، در زمان ارائه مراقبتها ضروری است. شروع مراقبتهای تکاملی با جلوگیری از تحریک بیش از حد سیستمهای بینایی، شنوایی، بویایی و کاهش تحریک نامناسب حسهای مختلف در نوزادان نارس است که منجر به تداوم شرایط زندگی داخل رحمی برای نوزاد میشود، از جمله:
* کاهش نور و روشنایی محیط: نورهایی که به صورت نوزاد میتابد باید غیر مستقیم و در حداقل میزان و تنها برای هوشیار نگه داشتن نوزاد باشد.
* کاهش صداهای اضافه محیط: از آنجاکه نوزاد در زمان جنینی در داخل رحم به محیط آرام و ساکتی عادت کرده است و فقط صدا و ضربان قلب مادر را میشنود، باید محیط آرام و کم صدایی را برایش فراهم کرد. این کار را میتوان با رعایت برخی نکات ساده مانند خودداری کردن از صحبت کردن در بالای سر نوزاد، جابه جا کردن ملایم وسایل کنار تخت نوزاد، عدم استفاده از زنگ موبایل و تلفن، جلوگیری از سقوط، افتادن و کشیدن اشیاء بر روی زمین انجام داد.
* کاهش محرکهای بویایی : یکی از قویترین حسهای نوزاد، حس بویایی است. سعی شود تمامی بوهای ناخوشایند و نامطلوب مانند (عطر، ادکلن، اسپریهای خوشبوکننده هوا، نیکوتین، صابونهای معطر، پودر بچه و یا عرق بدن ) از محیط مراقبت نوزاد حذف شود. نوزاد پستان مادر و شیر را میبوید. هر دو اینها برایش آشنا بوده و به او آرامش میدهند.
بوی شیرمادر پیامی را به معده نوزاد فرستاده و باعث آزادسازی آنزیمهای هضم شیر میشود. نوزاد شیر را چشیده و بعد مینوشد و این دقیقا همان حسی است که برای رشدش نیاز دارد.
نکات مهم مراقبت و نگهداری نوزاد نارس :
شیرمادر بهترین و کامل‌ترین تغذیه جهت رشد نوزاد نارس است.
یکی از روش های جایگزین و غيرمستقيم تغذیه با شیرمادر برای نوزاد نارس در شرایط خاص، تغذیه با فنجان است.
مراقبت آغوشی توسط والدین
واکسیناسیون بموقع
انجام معاینات بینایی در زمان مقرر
انجام معاینات شنوایی در زمان مقرر
انجام بموقع و مرتب معاینات معمولِ بهداشتی
توجه به علائم خطر نوزادان نارس مانند:
تب
زردی
تشنج
استفراغ و...
انجام غربالگری کم خونی برای نوزادان نارس و نوزادان کمتر از 2500 گرم در چهار ماهگی
انجام غربالگری مجدد هیپوتیروئیدی در نوزادان نارس در 2، 6، 10 هفتگی
انجام غربالگری تکامل جهت کلیه نوزادان نارس در سنین؛ 2،6،9،12،18،24،36،48،60 ماهگی
انجام غربالگری رتینوپاتی نارسی در نوزادان نارس با وزن کمتر از 2000 گرم و یا سن جنینی کمتر از 34 هفته